Καπνοπαραγωγή στη Θράκη: Ένας παραδοσιακός τομέας σε κρίσιμο σταυροδρόμι

 

Για δεκαετίες, η καπνοπαραγωγή αποτέλεσε μια από τις βασικότερες πηγές εισοδήματος για χιλιάδες οικογένειες στη Θράκη. Οι καλλιέργειες καπνού, κυρίως του ανατολικού τύπου (μπασμάς), ανέδειξαν την περιοχή σε έναν από τους σημαντικότερους καπνοπαραγωγικούς πυρήνες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Η μοναδική ποιότητα του θρακιώτικου καπνού, με το ιδιαίτερο άρωμα και την ελαφριά υφή του, τον κατέστησε περιζήτητο στις διεθνείς αγορές, κυρίως από εταιρείες που εξειδικεύονται στα αρωματικά μείγματα. Το χωριό Εχίνος στην Ξάνθη, όπως και πολλά ακόμη στην ορεινή Ροδόπη και Ξάνθη, είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα κοινοτήτων που η οικονομία τους στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην καλλιέργεια του καπνού.

Όμως, η εικόνα αυτή τα τελευταία χρόνια δείχνει σημάδια κάμψης. Οι μεταβολές στις ευρωπαϊκές αγροτικές επιδοτήσεις, η μείωση της κατανάλωσης καπνού λόγω αντικαπνιστικών πολιτικών, αλλά και οι δυσκολίες στην εξεύρεση εργατικών χεριών, έχουν δημιουργήσει ένα σύνθετο πρόβλημα για τους παραγωγούς.

«Η νέα γενιά φεύγει, δεν θέλει να μείνει στα χωράφια. Η δουλειά είναι σκληρή και η αμοιβή μειώνεται χρόνο με τον χρόνο», αναφέρει ο κ. Αχμέτ Χουσεΐν, παραγωγός από την περιοχή του Εχίνου.

Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί αγρότες επιμένουν. Με την υποστήριξη συνεταιρισμών και εξαγωγικών εταιρειών, γίνονται προσπάθειες να διατηρηθεί η καλλιέργεια ζωντανή. Παράλληλα, αναπτύσσονται νέες μορφές μεταποίησης, τυποποίησης και εξαγωγής που προσδίδουν προστιθέμενη αξία στο προϊόν.

Η καπνοπαραγωγή στη Θράκη βρίσκεται σήμερα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: ανάμεσα στην παράδοση και τη σύγχρονη πρόκληση της βιωσιμότητας. Το μέλλον της θα εξαρτηθεί από τη στήριξη της πολιτείας, την ευελιξία των παραγωγών και τη σύνδεση του προϊόντος με νέες, εξειδικευμένες αγορές.

Ο μπασμάς μαζεύεται με το χέρι, με σχολαστική διαδικασία διαλογής. Μια εργασία που απαιτεί εμπειρία και υπομονή.

Βασικά Στοιχεία Καπνοπαραγωγής στη Θράκη (2023)

Κατηγορία Τιμή / Στοιχείο

Ενεργοί παραγωγοί 8.000+

Μέσο εισόδημα ανά στρέμμα 150 – 220 €

Τιμή αγοράς μπασμά (ανά κιλό) 4,50 – 5,20 €

Κύριες αγορές εξαγωγής  Τουρκία, Γερμανία, Ιαπωνία

Ποσοστό εργατικού κόστους 40–50% του συνολικού κόστους παραγωγής

Πηγή: ΟΠΕΚΕΠΕ, ΣΚΕΤ, Τοπικοί Συνεταιρισμοί

Περιβαλλοντικές και Πολιτικές Προκλήσεις

Η καπνοπαραγωγή σήμερα έρχεται αντιμέτωπη με ένα σύνθετο πλέγμα προκλήσεων:

• Πολιτικές ΕΕ για μείωση επιδοτήσεων προς “ανθυγιεινά” προϊόντα.
• Απορρόφηση νέων αγροτών, καθώς πολλοί νέοι εγκαταλείπουν την ύπαιθρο.
• Κλιματική αλλαγή, που επηρεάζει την παραγωγική σταθερότητα.

Οι τοπικοί αγροτικοί σύλλογοι ζητούν από την πολιτεία σαφή στήριξη και στρατηγικό σχέδιο για τη μετάβαση της περιοχής σε νέα πρότυπα παραγωγής.

Το Μέλλον του Καπνού στη Θράκη

Παρά τις δυσκολίες, η καπνοκαλλιέργεια στη Θράκη δεν έχει χάσει ακόμη τον ρόλο της ως βασικό πυλώνα της περιφερειακής αγροτικής οικονομίας. Η στροφή σε εξειδικευμένες αγορές, η πιστοποίηση ποιότητας και η ενίσχυση της καινοτομίας μπορούν να κρατήσουν τη φλόγα αναμμένη.

Όπως υπογραμμίζει γεωπόνος με τον οποίο συνομιλήσαμε:

«Ο μπασμάς της Θράκης είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα “χειροποίητα” αγροτικά προϊόντα. Αν επενδύσουμε σωστά, μπορεί να γίνει και πρεσβευτής της χώρας στο εξωτερικό.»