Κωνσταντινούπολη: Έλληνες επιστρέφουν διεκδικώντας τις περιουσίες των προγόνων τους

 

Απόγονοι Ελλήνων που αναγκάστηκαν πριν χρόνια να εγκαταλείψουν την Κωνσταντινούπολη και να πάνε στην Ελλάδα να ζήσουν έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στην Πόλη. Αυτό αναφέρει σε δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα «Times».

Mεταξύ άλλων, το δημοσίευμα κάνει αναφορά στην Δάφνη Ζαχαριάδου, η οποία με το που περπάτησε για πρώτη φορά την Ιστικλάλ, τη μεγάλη πεζοδρομημένη λεωφόρο που διασχίζει την καρδιά της Κωνσταντινούπολης, αισθάνθηκε έναν ολόκληρο αιώνα να λιώνει μπροστά στα μάτια της.

«Ξαφνικά όλες οι οικογενειακές μου ιστορίες ζωντάνεψαν σαν παραμύθι», λέει. «Σκέφτηκα ότι θα ζήσω σε αυτή την πόλη για πάντα».

Γεννημένη και μεγαλωμένη στην Αθήνα, η Ζαχαριάδου, 33 ετών, συγκαταλέγεται ανάμεσα σε πολλούς Ελληνες που μεγάλωσαν ακούγοντας τις αναμνήσεις των μεγαλυτέρων τους για την Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εκεί, μέρος μιας κοινότητας γνωστής ως Ρωμιοί: Ελληνες των οποίων οι ρίζες εκτείνονται στο Βυζάντιο.

Ο προπάππους της είχε ένα κουρείο σε ένα από τα σοκάκια του Ιστικλάλ, μια συνοικία με ψηλά ταβάνια αρχοντικά που τώρα έχει γίνει μια κακόφημη περιοχή. Η γιαγιά της ήθελε να επιστρέψει εκεί μέχρι την ημέρα που πέθανε το 2015. «Πάντα έλεγε ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν η καλύτερη πόλη στον κόσμο», λέει ο Ζαχαριάδου.

Η ιστορία των Ρωμιών αναφέρεται συνήθως ως παρακμή. Κατά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρχαν 125.000 Ελληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία αναγνώρισε την Τουρκία ως κυρίαρχο κράτος, το δικαίωμά τους να παραμείνουν εκεί ήταν εγγυημένο, σε αντίθεση με τους Ελληνες σε άλλα μέρη της χώρας που έπρεπε να υπαχθούν σε καθεστώς ανταλλαγής με Τούρκους που ζούσαν στην Ελλάδα.

Ωστόσο, απομένουν μόνο 1.000 Ρωμιοί. Οι πρόγονοι της Ζαχαριάδου έφυγαν το 1922, δύο μήνες προτού ο τουρκικός στρατός πετάξει τους Ελληνες από τη Σμύρνη στο Αιγαίο σε μια από τις τελευταίες μάχες του πολέμου ανεξαρτησίας του Κεμάλ Ατατούρκ.

Ενας φόρος περιουσίας ισοπέδωσε τις μειονότητες τη δεκαετία του 1940, μετά ήρθαν τα πογκρόμ το 1955 και οι επιθέσεις κατά τη διάρκεια του κυπριακού πολέμου του 1974 που περιόρισαν σημαντικά την κοινότητα, ενώ από το 1964 και μετά η τουρκική κυβέρνηση αφαίρεσε από 60.000 Ρωμιούς την ιθαγένειά τους και τους απαγόρευσε να πουλήσουν ή να μεταφέρουν τα σπίτια τους προτού φύγουν.

Οι υπόλοιποι Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης είναι εξαιρετικά ηλικιωμένοι: τους τρεις πρώτους μήνες του 2020, υπήρχαν 53 θάνατοι και καμιά γέννηση. Η Ζαχαριάδου ανήκει σε μια μικρή ομάδα απογόνων που ελπίζουν να σώσουν την κοινότητα από την εξαφάνιση. Μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη πριν από τρία χρόνια, έχει μάθει Τουρκικά και εργάζεται σε ένα έργο προφορικής ιστορίας.

Ο Νικόλαος Οζούνογλου, ο οποίος έφυγε από την Κωνσταντινούπολη το 1974 αφού οι Τούρκοι εθνικιστές επιτέθηκαν στην οικογένειά του την πρώτη νύχτα της εισβολής στην Κύπρο, και τώρα ζει στην Αθήνα, υποστηρίζει την Ζαχαριάδου και άλλους να επιστρέψουν. Παρά τις εντάσεις μεταξύ της Αθήνας και της Αγκυρας, οι πολιτικές που εισήγαγε το κόμμα του προέδρου Ερντογάν (AKP) το έκαναν εφικτό, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης της υπηκοότητας που είχε αφαιρεθεί από Ελληνες.

«Ο πρωταρχικός μας στόχος είναι να ενημερώσουμε τους νέους σχετικά με το δικαίωμά τους να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, που είναι η Κωνσταντινούπολη», λέει ο Ουζούνογλου, ο οποίος απέκτησε ξανά την υπηκοότητά του μετά από 40 χρόνια. «Το πρόβλημα είναι ότι για τη νέα γενιά υπάρχουν πολλές δυσκολίες. Για να πάρει κανείς την υπηκοότητα, ένας από τους γονείς του πρέπει να είναι Πολίτης».

Προσθέτει: «Εχουμε μια συζήτηση με την τουρκική κυβέρνηση και παρέχουν μια μικρή υποστήριξη, η οποία είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που συνέβη. Ήταν αδιανόητο για εμάς μέχρι πρότινος με καθίσουμε με έναν Τούρκο Υπουργό να συζητήσουμε».

Χιλιάδες απόγονοι των εξόριστου Ρωμιών έχουν επίσης ανακτήσει τις περιουσίες των οικογενειών τους στην Κωνσταντινούπολη χάρη στις νομικές μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν τη δεκαετία του 1980 και εφαρμόστηκαν πλήρως στην εποχή του ΑΚΡ. Ωστόσο, η διαδικασία είναι συχνά μακρά και δύσκολη. Τα περισσότερα κατασχεθέντα ή εγκαταλελειμμένα ακίνητα μεταφέρθηκαν στο τουρκικό δημόσιο ταμείο, το οποίο στη συνέχεια τα πούλησε σε ιδιώτες επενδυτές.

Η Ζαχαριάδου δεν διεκδικεί ανάκτηση ακινήτου, αλλά θα υποβάλει αίτηση για τουρκική υπηκοότητα μόλις είναι επιλέξιμη. «Αν δεν πίστευα ότι θα μπορούσαμε να ξαναχτίσουμε αυτήν την κοινότητα, δεν θα ήμουν μέρος αυτής της προσπάθειας», λέει. «Κάποια στιγμή πρέπει να διαλέξεις: Θα είσαι θύμα ή θα κοιτάξεις το μέλλον;».

πηγή: ekirikas